La frabica nueva dla Villa ANRI dl 1925, che ie ncuei sota defendura dla Sëurantendënza per i Bëns culturei, univa nuzeda da Anton Rifesser coche sënta dla firma dal medemo inuem metuda su dl 1921. Perchël iel unì njinià ite tlo locai per la berstots, i ufizies, l magasin, l mpacamënt y la mostres. I prudoc dla firma ANRI univa vendui nchin ti USA. Te si miëur ani dajova la firma da lëur a nchin 230 cunlauranc y cunlaurantes. Dl 1952 ie la produzion unida spusteda te n salamënt sun Plan da Tieja y tl 2021 iela unida stluta.

Bele ntëur l 1888 fovel tla vedla cësa da paur de Domur na berstot dla zipladëssa Christina Rifesser. Si fi Matthias Comploy à pona dl 1903 restruturà la cësa arpeda dal'oma y l'à trasfurmeda te na villa tipica dl'ëuta dl secul. Iló al pona nce njinià ite na berstot privata da nsenië ju lerneri tla scultura y tistlaria per la costruzion d'auteresc. Dal 1910 inant stajova tlo l mòster Albino Pitscheider cun si familia, ma do la Prima viera mundiela ie la berstot de Comploy unida metuda al incant. Bera Mattia se ova mpenià per la costruzion dla Scola d’ert de Sëlva.

La firma SEVI de Vinzenz Senoner ie coche nce la firma ANRI de Anton Riffeser stata un di majeri datëures de lëur de Gherdëina cun si belau 140 culaburadëures y 200 persones che laurova a cësa. La cësa Vastlé fova bele unida restrutureda ntëur l 1831 dal pere de Vinzenz, Josef Anton,  per mëter man de marciadé cun de pitla figures de lën y roba da fé damat. Do che n ova fat su na fabrich a Puntives l ann 1965, foven dl 1977 trapinei iló nce cun la sënta dla firma. Tla luegia dla cësa storica da Vastlé iel al didancuei na costruzion nueva.

Johann Baptist Moroder, l fi de Josef Moroder Lusenberg y ntëur l 1900 nstës un di artisć plu mpurtanc de Gherdëina, à frabicà la Villa Venezia ti ani 1903/04 aldò de si proiec coche cësa d'abitazion tl stil neorenascimentel cun n śolder da seves de lën marmorisedes. Tacà leprò fovel n atelier da scultëur cun na cupola che lascia ite lum dal aut, ncuei Café Domino. Dan che chësta frabica ie unida fata su fovel tlo l mulin dl luech Planaces, la cësa da fever cun fujina y na sia.

La cësa da paur sun l cunfin danter i chemuns de Urtijëi y Santa Cristina ie partida dala colm de tët ju. L ciulé va de reviers al 15ejim/16ejim secul, ntan che l mesc nstës  ie bele documentà dal 13ejim secul inant. Tlo stajova la familia de Christian Trebinger, l prim scultëur baroch, y dal 1651 nce Melchior Vinazer, fundadëur dla dinastia de scultëures Vinazer, che ova tlo na berstot d'ert sacrela de mpurtanza. La cësa ie unida dertureda dl 1992.

L luech de Plajes ie frabicà sun vëtes d'arenaria de Gherdëina che ie bën da udëi. L ie la cësa ulache l ie nasciù y à vivù Jakob Sotriffer (1796-1856), l prim maester dla scola de dessëni metuda su tl 1825. Chësta fova nchinamei nluegeda n iede sun Plajes. De Sotriffer ie nce na culezion de scultures de lën che l ova abinà adum te Gherdëina dl 1828 per l Ferdinandeum de Dispruch per fins de documentazion. Ejëmpli de chësta figures ie da udëi tl Museum Gherdëina. 

Chësc luech da paur da na frabica sëula fova unì destacà dal luech uriginel Scurcià y ie vën nunzià per l prim iede tl 1420. Ntëur l 1520 iel deventà pert dl avëi dla cunfraternita dla dlieja de Sant'Anna sun curtina - cossa a chëla che l inuem dla cësa da paur fej referimënt. La frabica partida a mez ju ie unida restrutureda tl 20ejim secul y l palancin ie unì trasfurmà  respetivamënter te n balcon y na veranda. Sun Doss dl Preve laurova ti ani ani 90 dl '800 l scultëur Franz Tavella y plu tert l scultëur y zipladëur de criples Luis (Alois) Insam da Cësanueva.

L'abitazion ie na frabica gotica duta de mur dl 1462/64. Sun la fassada de sud-vest iel n afrësch de San Flurian, tl sud dla cësa passel via n vedl troi. L tublà daujin ie unì amplià do la Prima viera mundiela tl stil dl'ëuta dl secul y pona derturà dan n valgun ani. Mureda y la cësa ujina Muradëures, che ie sota defendura d'ensemble, fova l ncësa di scultëures Christian (1896-1968) y Eduard Moroder (1928-2010).

La cësa da paur ie na restruturazion dl 1836 dl mesc uriginel amplià cun na veranda de lën che va sëura doi partimënc. Basite ova l scultëur Vinzenz Moroder (1889-1980) si berstot. Chësta se à mantenì nchin a ncuei. De bera Zenz (Vinzenz Moroder) ie ënghe la stazions che mëina sala capela de Resciesa. La scultures urigineles ie tl Museum Gherdëina. L inuem dl mesc "Resciesa" ie bele unì numinà te n documënt dl 14ejim secul y uel dì "roa/sas cueciun" y ie n referimënt al porfir che vën dant te de gran cuantiteies ntëur l luech.