Descrizion dla jita
A ce fusties ti jons’a do ntan chësta jita?
La storia dl nridlamënt de Urtijëi va de reviers giut dan l ann 1000 do Gejù Crist, ma na dinamica particularmënter da vivanda se porta pro dal 19ejim secul inant – do la costruzion dl stradon de Gherdëina. Ntlëuta fovel mo l’ert dl ziplé y la industria dla chiena che, pervia de si suzes mundiel, ti à dat na gran sburdla al prugres dl paesc mudan defin si cialé ora: cun la dlieja nueva y la costruzion dla scola, de berstotes y villes de artisć y mprenditëures. Na segonda sburdla dl svilup porta l alpinism, l sport da d’inviern y l turism, che ne muda nia mé nchin a ncuei dassënn l luech, ma nce si ambient soziel y culturel.
Ce nes aspieta pa?
La raida tres l paesc ala crissa dla fusties dla storia de Urtijëi ie n 600 metri longia. La ie dut ntëur zënza rëms architetonics y perchël da fé zënza problems nce per chi che à deficulteies a se muever a pe. L deslivel ie de 12 metri y l tëmp da jì a pe 20 menuc.
Ulà nes mëina pa la jita?
Pion via dal monumënt dla ferata de Gherdëina y dala scultura de santa Barbara tla streda Stazion y jon de viers dl zënter via pra l monumënt a Johann Baptist Purger, l costrutëur dl prim stradon te Gherdëina. Da tlo mëina la jita dlongia l ruf de Val d’Anna sa la cësa Bugon, che fova n iede la sënta de na firma de chiena de suzes.
Jan via per l puent de Pana ruvons sun plaza de dlieja cun la dlieja de pluania y la capela di morc. Po jons inant nchin pra la cësa Pana, che ie nluegeda tl nujel de nridlamënt medievel dl luech, passon via la Cësa de cultura, che ie unida frabicheda n ucajion di mundiei de schi dl 1970, y ruvon tl raion da jì a pe dl paesc. La plaza dan l hotel Stetteneck ie n auter pont storich dl luech. Tlo fovel n iede l mesc Ortiseit, da chël che l paesc à giapà si inuem ladin Urtijëi. Ntëur la plaza dla posta iel dlongia la frabica storica dla scola, nce trëi albiercs da na tradizion longia: l Hotel Adler, l Hotel Post-Cavallino Bianco y l Hotel Stetteneck.
Jon de reviers passan pra la cësa da Ianon, che ie sota defendura di Bëns culturei, y via per l puent dl Purger pra chël che l fova n iede l “Packhaus”, l magasin de spedizion dl ferleigher Purger, y da iló de reviers al pont da ulache son piei via tla streda Stazion.