L vedl mesc da Jumbierch ie unì restruturà y mudà te na cësa d'abitazion borgheja da Annamaria Pezlauzer Moroder. La fova l'ava dl scultuëur y moler Josef Moroder (1846-1939) che à juntà l inuem dl mesc "Lusenberg" a si inuem. Tl partimënt dessëura à bera Śepl da Jumbierch (Josef Moroder Lusenberg) njinià ite si atelier da moler, che se à mantenì nchin a ncuei. Si segonda fëna Felizita marciadova tlo cun antichiteies. Nce la berstot de scultura tl partimënt basite se à mantenì tl uriginel. L nepot de bera Śepl, Harald Schmalzl, lëura tlo mo coche scultëur.

La scultura de lën de Santa Barbara, patrona di minadëures y feratieres ie unida zipleda da bera Batista Moroder da Jumbierch tl 1914. La fova dl prim te na niscia fata aposta sëura l tunel dla ferata da n iede do la dlieja de Urtijëi. L uriginel ie tl Museum Gherdëina, na copia de bront ie pra la vedla locomotiva tla streda Stazion a Urtijëi.

Johann Baptist Moroder, l fi de Josef Moroder Lusenberg y ntëur l 1900 nstës un di artisć plu mpurtanc de Gherdëina, à frabicà la Villa Venezia ti ani 1903/04 aldò de si proiec coche cësa d'abitazion tl stil neorenascimentel cun n śolder da seves de lën marmorisedes. Tacà leprò fovel n atelier da scultëur cun na cupola che lascia ite lum dal aut, ncuei Café Domino. Dan che chësta frabica ie unida fata su fovel tlo l mulin dl luech Planaces, la cësa da fever cun fujina y na sia.

Bera Ferdinand Demetz da Furdenan ova giaurì tl 1872 la prima berstot de furmazion publica per scultura a Urtijëi. La cësa da de plu partimënc tl raion a ost de Urtijëi ie plu tert, tl 1938, unida cumpreda dal chemun y adateda per trapiné tlo ca la Scola prufescionela che fova sun la plaza Stetteneck. Tl 1999 iel unit fat su tla medema luegia na cësa nueva per l lizeum d’ert “Cademia” d’al didancuei.

Dl 1796 finen de frabiché la dlieja de pluania nueva sun n grunt dl luech de Pana. Ala fin dl ann 1799 vëniel benedì l autere dl costrutëur de auteresc Stampa, che vën pona baratà ora dl 1870 cun n autere neoromanich de J. Schneider. Pervia dl aumënt dla populazion iel pona dal 1905 al 1907 unì njuntà la doi capeles aldò de dessënies de J. Rifesser da Stufan. I auteresc da les pertes y l aredamënt scultorich ie de artisć de Gherdëina.