Skip to main content

"Granda ie la forza dla memoria che sta ti luesc." (da Cicero)

Monumënt a Johann Baptist Purger

A Johann Baptist Purger, ferleigher y ambolt de Urtijëi, ti va l merit de avëi lascià fé la prima streda da Pruca a Urtijëi giaurida tl ann 1856. Cun chësc stradon tres l fonz dla valeda ie Gherdëina unida cunlieda cun l mond dedora, cossa che à crià pusciblteies de venduda nueves per i prudoc dla val y sustenì l turism che fova tl lëur de se svilupé bel plan.

Beché, Unteruhrwirt (ncuei Hotel “Angelo Engel”)

L hotel “Angelo Engel” da ncuei ie daniëura stat na ustaria pra la vedla streda dla valeda. Si ravises va de reviers nchin tl 16ejim secul y nsci toca Dëur Dessot (o nce Beché o “Unteruhrwirt”) pra la ustaries plu vedles dl luech.

Tl 1896 vën la frabica dut ntëur restrutureda, l albierch giapa na bela sala da maië, na veranda y n verzon. Tl 1913 sëurantol la familia Demetz la cësa y la amplieia tl 1950 fajan dainora n hotel. Giut alalongia iel nce unì menà inant la ustaria, permò do na restruturazion dl 2004 ie chësta unida data su.

Gucia dla posta cun caretier y ciavei

La majera pert dla chiena de Gherdëina univa venduda a desëines, ma oradechël fovel nce pec unics laurei ora miec coche la gucia dla posta lacheda a ghiel cun porta da zapé ite, temonc y la scrita "K.K.Post". Te Gherdëina furnovel guces dla posta dal 1856 sun la streda tl fonz dla valeda. Dal 1867 fova la val cunlieda a Pruca ala ferata dl Prëner, cossa che à purtà de gran vantajes al'economia dla valeda.

Magasin de spedizion (Tublà) dl Purger

Chël che fova n iede l tublà dl luech de Pana ie unì fat ora dl 1854 da Johann Baptist Purger per pudëi mené demez chiena y plu tert nce auteresc per l esport. Tl medemo tëmp iel unì frabicà n puent sëura l Ruf de Val d'Anna per alesiré la spedizions cun ciavei. Ncuei iel tl vedl tublà y magasin de spedizion na ustaria. La fassada tl vest ie fata, coche nce l puent, de sasc de porfir y la fundamëntes ie unides metudes diretamënter tl fonz d'arenaria de Gherdëina.

Cësa Purger (Cësa de Cultura)

Sun la luegia dla cësa de cultura fovel n iede na frabica da de plu partimënc, che l ferleigher Johann Baptist Purger ova lascià fé su tl 1854 do l ejëmpl dla costruzions de zità, y la cësa de chemun y dl dutor, frabicheda tl medemo tëmp. La cësa Purger ie per n pez nce stata magasin dl ferleigher de chiena Anton Sotriffer. La doi cëses caraterisova la plaza de dlieja nchin che les à messù zeder, tl 1969, a na cësa di cungresc per i campiunac mundiei de schi dl 1970.

Cësa Pana

Dal 1832 stajova Johann Baptist Purger tla cësa Pana sun plaza de dlieja. Ël ie l costrutëur dl stradon de Gherdëina a Pruca (1856) che à purtà pro dassënn al svilup economich dla valeda. La cësa ie unida frabicheda sun la luegia de n vedl mesc che fova dl prim pert dla puscions de Freising y vën bele numinà te documënc dl 11ejim secul. L cialé ora da ncuei va de reviers a n ampliamënt dl 1908 tl stil dla viles dl'ëuta dl secul.