L stuel vën da ciastel Gherdëina (Fischburg), si spuenda ie zerileda da trëi mascarons y urnamënc a rocaille che ncurnijea na imaja votiva zipleda ite. Chësta reprejentea n ël tumà y sëura d'ël la figura de na santa, bonamënter la Madona, y l uedl de Idie. Dlongia la szena iel ntaià ite na parola che pudëssa vester "pregato" - n referimënt a na imaja votiva.

La fiertla de lën ie unida ciarieda cun chiena zipleda per la mené dal ferleigher o sun i marcei. La curones sun la pert dovia dla fiertla possa unì spustedes tres la vëtes, sun l banch de lën sainsom univel cuncià su, coche ogec de desmustrazion, ciavei y bëc. Adurvedes univa de tel fiertles nchin ala metà dl 19ejim secul. 

La sia de fier cun mane de lën turnà ie na testemunianza dla stënta de truep zipladëures de Gherdëina dan la Prima viera mundiela. La univa adurveda per taië lëns a scroch per avëi leniam da pudëi ziplé. De n cumpré ne ova i zipladëures pervia de si pitl davani nia l muet. Ti ani 1870/1880 univel nsci taià ora uni ann n 2000 lëns dai bòsc cumenei. 

Trughes da noza y da nevicia per tenì su la dota univa nce te Gherdëina adurvedes nchin tl 20ejim secul. Chësta truga da noza particulera ie fata dedora via de zirm y dedite de pëc. Dancà iel ziplà ite doi de gran rosëtes de urnamënt cun l mutif dl surëdl. L ann 1566 ie n referimënt al ann de produzion o de noza, i pustoms I y T ala iniziales dla patrona. 

Chësta scultura de n vagabunt ie unida zipleda tl lën da Josef Senoner de Roch de Sëlva (nasciù tl 1886) dan che l ie jit a Viena ulache l à do l 1910 frecuentà l'Academia dl'ertes figuratives. Senoner ova bele fat chiena cun si pere y plu tert al mparà a ziplé tla berstot de Domur. L ie stat un di scultëures plu da talënt de Gherdëina y ie purtruep tumà, true' massa jëun, tla Prima viera mundiela.

Chësta cripl - tla forma de n autere de n'autëza de 2,3 m y de na larghëza de 1,8 m - ie de Luis Insam dl Tavela de Urtijëi, che l'à zipleda per si familia. L autere che lecort l stil tert-gotich ie ziplà tl zirm y ne ie nia depënt. L reprejentea l viac de i Trëi Rëiesc, l'adurazion di pastri y, sun la purteles, reliefs cun mutifs dla storia da Nadel, che l scultëur à nluegià tl ambient da paur de si ncësa.

L cruzefis uriginel de Sëurasas cun l Crist de mesura sëuranaturela ie di doi scultëures jëuni Vinzenz Peristi y Batista Walpoth. I l'ova ziplà tl 1932 tl lën de zirm y diretamënter sun Sëurasas. Cie che dà tl uedl ie la laurazion dramatica de Gejù cun si corp marterjà y l mus abramì dal duel. Peristi ie tumà tla Segonda viera mundiela, Walpoth fova bele mort dant te n nzidënt a jì a ciacia. Dal 1959 iel sun Sëurasas na copia dl Crist uriginel che ie ncuei da udëi tl Museum de Gherdëina.

La scultura de lën de Santa Barbara, patrona di minadëures y feratieres ie unida zipleda da bera Batista Moroder da Jumbierch tl 1914. La fova dl prim te na niscia fata aposta sëura l tunel dla ferata da n iede do la dlieja de Urtijëi. L uriginel ie tl Museum Gherdëina, na copia de bront ie pra la vedla locomotiva tla streda Stazion a Urtijëi.

La figura de lën zipleda, depënta y n pert ndureda de San Durich fova n iede tla vedla dlieja de Urtijëi sun curtina. La ie l'opra tardiva de n scultëur dla scola di Vinazer y mostra l patron dla dlieja de Urtijëi cun mitra, furnimënt da vescul y fust coche nce cun pësc sun l liber di vanielesc. Durich fova ntëur l 1000 vescul de Augsburg, si cult ie ruvà te Gherdëina cun i patrons teritoriei da iló.

La scultura de San Martin cun l pëtler ie de pruvenienza dla berstot di scultëures Vinazer y dateda ntëur al 1750. La reprejentea la lijënda aldò de chëla che l sant à ancuntà n puere pëtler mez desnut che se dlaciova. Pervia che l sant ne ova auter che si ermes y l guant àl taià cun na speda si mantel da ufezier a mez ju y ti à sport la mesa pert al pëtler.